Nhờ mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên trên đất dốc như ngô, sắn, lúa nương sang trồng dứa mật, bà con người H’Mông tại xã Mường Nhà đã có nguồn thu nhập ổn định. Cây dứa đã trở thành cây trồng chủ lực giúp người dân ở Mường Nhà xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế.
Đảm bảo cho đầu ra về lâu dài
Dứa Mường Nhà được trồng trên các sườn đồi với đặc điểm có hình dạng tròn, vỏ màu vàng xanh và thịt chín có màu vàng cam, có vị ngọt và mùi thơm đặc trưng. Quả to hơn các loại dứa bình thường, trung bình khoảng 2-3kg/quả; quả nhiều nước, mắt nông, ngọt, mép lá không có gai. Thời gian thu hoạch từ cuối tháng 6 đến hết tháng 8 hàng năm. Cây dứa cho thu hoạch ổn định từ năm thứ 3 đến năm thứ 7.
Vì phát triển theo hướng tự nhiên nên dứa mật Mường Nhà chín thành nhiều đợt chứ không chín đại trà, không tạo sức ép mùa vụ quá lớn như các loại cây trồng khác. Dứa mật trồng nhàn hơn ngô, lúa vì chỉ cần trồng một lần sẽ cho thu hoạch 3-4 năm mới phải trồng lại. Mỗi năm, chỉ vất vả nhất là khi làm cỏ và thu hoạch, không cần tưới nước hay dùng thuốc trừ sâu.
![]() |
Cây dứa đã trở thành cây trồng chủ lực giúp người dân ở Mường Nhà xóa đói giảm nghèo. |
Với lợi thế nằm ngay bên đường vành đai biên giới kết nối Quốc lộ 279 nên việc tiêu thụ dứa của người dân Mường Nhà khá thuận lợi. Cùng với giá ổn định, thị trường ngày càng rộng, cây dứa mật ở Mường Nhà đã thật sự trở thành cây trồng chủ lực cho đường hướng phát triển kinh tế, có tiềm năng để xây dựng thành sản phẩm nông nghiệp đặc trưng cho thế mạnh vùng đất Mường Nhà.
Mặc dù là một trong những mặt hàng nông sản rất dễ tiêu thụ trên thị trường, các thương lái từ nhiều nơi đã vào tận thôn, bản để đặt hàng, thu mua dứa. Tuy nhiên, nhằm định hướng đảm bảo cho đầu ra về lâu dài, trong năm 2022, với sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, HTX Dứa Mường Nhà được thành lập và liên kết với các hộ dân phát triển, nhân rộng và bao tiêu sản phẩm cho người dân. Đến nay, toàn xã Mường Nhà có 60ha dứa của gần 300 hộ dân, trong đó vùng trồng dứa tập trung tại bản Pu Lau với hơn 30ha đã liên kết với HTX Dứa Mường Nhà.
Theo ông Thào A Giàng, Giám đốc HTX Dứa Mường Nhà: HTX hướng dẫn bà con trồng dứa theo quy trình kỹ thuật để nâng cao năng suất cũng như chất lượng quả. HTX nhận tiêu thụ toàn bộ sản lượng cho bà con, đồng thời liên kết với các công ty thu mua quả xanh, quả chín. Được hướng dẫn áp dụng khoa học kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, những năm gần đây sản phẩm dứa ngày càng chất lượng, giá cả ổn định, giúp nhiều hộ dân thoát nghèo.
Không chỉ thu nhập chính từ dứa quả, HTX Dứa Mường Nhà đã liên kết tiêu thụ các sản sản phẩm khác như lá dứa, mầm dứa, gốc dứa già. Đối với mầm dứa, gần 2 năm phát triển sẽ bắt đầu tách mầm bán giống. Một cây khỏe mạnh khi tách sẽ thu được 3 mầm với giá 2.000 đồng/mầm, 1ha đất dốc mật độ trung bình 35.000 cây đem lại thu nhập không nhỏ cho bà con.
Lá dứa tươi cũng được thu hái phụ thêm thu nhập cho bà con. Đây là nguyên liệu thô thay thế sợi gai xanh được HTX sợi dứa thu mua giá 1.000 đồng/kg. Với diện tích 1ha, một năm thu về hơn 20 triệu đồng.
Điểm sáng Pu Lau
Pu Lau là bản vùng cao thuộc xã Mường Nhà, huyện Điện Biên, là nơi cư trú của đồng bào dân tộc H’Mông. Nhờ trồng dứa mật mà bản Pu Lau từ bản khó khăn nhất xã vươn lên thành bản tiên phong xóa đói giảm nghèo điển hình.
Theo chia sẻ của bà con Pu Lau, nhận thấy cây giống phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, nên bà con nơi đây dần dần nhân rộng diện tích cây trồng.
Nhờ sự tích cực vận động chuyển đổi cơ cấu cây trồng của chính quyền địa phương, nhiều hộ dân đã chuyển đổi sang trồng dứa mật. Pu Lau hiện là bản có diện tích dứa lớn nhất xã với hơn 100 ha; sau đó đến HTX dứa Mường Nhà có hơn 60 ha; còn lại các bản: Na Khoang, Phì Cao, Huổi Hương, Pha Thinh có gần 20 ha, vì các bản này mới chuyển dần diện tích trồng lúa nương không hiệu quả sang trồng dứa.
Theo tính toán, mỗi ha trồng khoảng 2,5 vạn cây dứa mật, năng suất khoảng 17 -18 tấn quả/ha, với giá bán 10.000 - 12.000 đồng/kg, thì mỗi ha trồng dứa sau khi trừ mọi chi phí người dân lãi khoảng 150 triệu đồng/ha. Đặc biệt, sau mỗi vụ, dứa ra cây con, người dân có thể tách chồi trồng mới, nên vụ sau bà con chủ động được nguồn giống.
Anh Vàng A Sống, bản Pu Lau cho biết, trước đây gia đình anh thuộc hộ nghèo, thu nhập gia đình phụ thuộc vào lúa nương. Nhưng từ năm 2016 đến nay, anh đã chuyển đổi gần 3.000m2 đất trồng lúa nương sang trồng giống dứa mật.
“Mỗi vụ dứa mang lại thu nhập khoảng 70 - 90 triệu đồng, giúp chúng tôi phát triển kinh tế, giảm được đói nghèo”, anh Vàng A Sống chia sẻ.
![]() |
HTX Dứa Mường Nhà đã liên kết với các hộ dân phát triển, nhân rộng và bao tiêu sản phẩm cho bà con. |
Đại diện xã Mường Nhà cho biết, cây dứa đã và đang mở ra một hướng đi mới cho người dân bản Pu Lau nói riêng và xã Mường Nhà nói chung.
“Bản Pu Lau đều là đồng bào dân tộc H’Mông. Nhờ có nguồn vốn hỗ trợ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, diện tích trồng trọt kém hiệu quả đã dần được bà con Pu Lau thay thế bằng những hàng dứa đều tăm tắp, cho thu nhập cao”, vị này nói.
Hướng tới liên kết chuỗi giá trị bền vững
Theo đại diện Hội Nông dân xã Mường Nhà, hiện nay giống dứa mật được xác định là cây trồng chủ lực để phát triển kinh tế ở vùng đất dốc, thay thế cho những cây trồng kém hiệu quả nhằm giúp người dân địa phương nâng cao thu nhập.
Bên cạnh đó, việc phát triển các chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua cho thấy, các HTX nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và liên kết, hợp tác phát triển sản xuất. Theo đó, huyện đã tiếp tục thành lập HTX Pu Lau nhằm mở rộng chuỗi tiêu thụ.
Theo định hướng của chính quyền xã, thời gian tới, xã sẽ mở rộng thêm diện tích đất trồng dứa. Đồng thời áp dụng khoa học kỹ thuật cho nông dân, giúp nâng cao năng suất, sản lượng và đặc biệt là mục tiêu sản xuất 100% theo hướng hữu cơ, phát triển sản phẩm dứa Mường Nhà trở thành một trong những sản phẩm OCOP tiêu biểu của địa phương.
Đại diện xã cho biết: “Chính quyền xã Mường Nhà ra kế hoạch nhân rộng diện tích dứa mỗi năm khoảng hơn 10 ha. Hiện tại, đây là sản phẩm sạch, xã cũng đang trình để được công nhận sản phẩm OCOP của xã và của huyện Điện Biên”.
Đặc biệt, vùng trồng dứa Mường Nhà được tỉnh Điện Biên đồng hành, hỗ trợ, hướng dẫn người dân, HTX, doanh nghiệp đẩy mạnh việc thiết lập, xây dựng mã số vùng trồng. Đến nay, dứa Mường Nhà bước đầu đã được cấp mã số vùng trồng.
Việc xây dựng mã số vùng trồng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân như chuẩn hoá quy trình chăm sóc, quản lý cây trồng, giúp cây trồng cho năng suất cao, đáp ứng được tiêu chuẩn của những thị trường khó tính nhất.
Cùng với đó tạo điều kiện thuận lợi cho người sản xuất và doanh nghiệp liên kết sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm nhờ được xuất khẩu theo đường chính ngạch.
Ngoài ra còn góp phần rút ngắn khâu trung gian, nâng cao giá trị gia tăng và hiệu quả kinh tế, cũng như đảm bảo đầu ra ổn định cho người dân. Qua đó, góp phần phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, theo hình thức liên kết chuỗi giá trị bền vững.
Giang Nguyễn