Hiện tại, ở Tây Nguyên có 4 loại hình cà phê bền vững là: 4C, UTZ Certified, RFA và Fairtrade. Trong đó, cà phê 4C (canh tác dựa trên những tiêu chuẩn về kinh tế, môi trường, xã hội) được xem là loại hình phổ biến nhất do yêu cầu kỹ thuật ở mức cơ bản dễ tiếp cận đối với người dân.
Thành công với cà phê sạch
Sở hữu vườn cà phê rộng 1,2 ha, chị Đào Thị Nguyệt - hộ liên kết của HTX Đak Krong chia sẻ, gia đình có nghề trồng cà phê từ nhiều năm trước, tuy nhiên do khai thác trong thời gian dài, đất đai bạc màu lại không nắm vững kỹ thuật chăm sóc nên cây cà phê phát triển không đồng đều, năng suất thấp.
![]() |
Sản xuất theo tiêu chuẩn 4C mang lại năng suất, giá trị cao hơn cho người trồng cà phê (Ảnh TL). |
Phải đến khi tham gia mô hình sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C của HTX, hoạt động sản xuất mới dần khởi sắc. Cụ thể, vào HTX, chị Nguyệt được tập huấn kỹ thuật trồng cà phê sạch, đảm bảo không sử dụng các loại hóa chất, phân bón, thuốc trừ sâu độc hại.
Để cải tạo đất trồng, chị được hỗ trợ thuê các loại máy móc để đánh tơi, loại bỏ đá cứng, tạo lớp đất mặt có độ sâu thích hợp, tốt nhất cho cây phát triển. Các loại phân bón hữu cơ được ưu tiên sử dụng với liều lượng thích hợp để vừa bổ sung chất dinh dưỡng cho đất, vừa tránh dư thừa gây ô nhiễm.
Sự hỗ trợ thiết thực về kỹ thuật, vật tư sản xuất của HTX đã giúp vườn cà phê của chị Nguyệt phục hồi, phát triển tốt. Niên vụ cà phê năm 2020-2021, sản lượng cà phê nhân của gia đình chị đạt hơn 5 tấn/ha. Đặc biệt, với việc được đảm bảo thị trường tiêu thụ, với giá thu mua cao hơn so với trước kia khoảng 2 triệu đồng/tấn, chị Nguyệt cùng các thành viên HTX rất yên tâm canh tác theo tiêu chuẩn 4C.
Cũng là thành viên liên kết của HTX Đak Krong, anh A Nưk, làng Đak Mong cho biết, gia đình đang có 6 ha cà phê sản xuất theo tiêu chuẩn 4C, năng suất bình quân đạt 5 - 5,5 tấn cà phê nhân/ha.
Theo anh Nưk, trước đây, anh thường mua thuốc diệt cỏ về phun theo lịch trình 3-4 tháng/lần. Nhưng khi tham gia mô hình sản xuất cà phê sạch, anh không sử dụng thuốc diệt cỏ nữa, mà mỗi tháng phát cỏ 2 lần. Nhờ nắm bắt kỹ thuật chăm sóc, vườn cây phát triển ổn định, lợi nhuận theo đó cũng tăng lên.
Tăng chế biến, mở rộng thị trường
Ông Trịnh Khắc Dương, Giám đốc HTX Đak Krong cho biết, thành công ấn tượng của các hộ sản xuất điểm đã tạo hiệu ứng tích cực, giúp HTX gia tăng sức hút với các hộ trồng cà phê tại địa phương.
![]() |
Không chỉ hỗ trợ sản xuất, HTX đang hỗ trợ tiêu thụ cho thành viên, hộ liên kết (Ảnh TL). |
Xuất phát điểm với chỉ 13 hộ khi thành lập vào năm 2018, đến nay HTX đã thu hút được 185 thành viên, hộ liên kết, 40% là hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Tổng diện tích vùng nguyên liệu đạt trên 320 ha.
“Bên cạnh hỗ trợ sản xuất, HTX tổ chức mua bán, ký gửi và chế biến cà phê nhân cho người dân. Nếu ký gửi cà phê ở các đại lý khác, người dân chốt giá bán thì hơn 1 tuần hoặc lâu hơn mới lấy được tiền. Tuy nhiên, với HTX thì chỉ cần 1 ngày, thậm chí chúng tôi còn đến tận nhà trao tiền cho người dân”, Giám đốc Trịnh Khắc Dương cho hay.
Để đảm bảo giá bán cho thành viên, hộ liên kết, HTX chủ động đẩy mạnh khâu chế biến. Cụ thể, HTX đã đầu tư hơn 400 triệu đồng mua máy chế biến cà phê nhân, trang bị phương tiện vận tải để thu mua cà phê của người dân tại vườn và hỗ trợ vận chuyển.
Đáng chú ý, với mục tiêu xây dựng chuỗi giá trị, đảm bảo tính bền vững của mô hình, HTX đã liên kết với doanh nghiệp để hỗ trợ thành viên áp dụng quy trình sản xuất sạch theo tiêu chuẩn 4C, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đơn cử, năm 2020, đơn vị ký hợp đồng với Công ty TNHH Vĩnh Hiệp tiêu thụ 500 tấn cà phê nhân cho thành viên.
Theo Giám đốc Trịnh Khắc Dương, HTX thành công trong thuyết phục doanh nghiệp là bởi sản phẩm cà phê 4C có chất lượng vượt trội, cho họ cơ hội cạnh tranh với cà phê thế giới, tiếp cận với những thị trường có yêu cầu cao, gia tăng giá bán.
Trong thời gian tới, HTX sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình sản xuất để tạo ra những sản phẩm chất lượng, đầu ra ổn định, đem lại thu nhập cao cho người dân. Trong đó, chú trọng chế biến sâu tạo ra sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu của địa phương, vừa bán vừa hướng đến mục tiêu xây dựng sản phẩm đạt chất lượng OCOP, vươn ra thị trường thế giới.
Nhật Minh