Làm dịch vụ môi trường đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn để đầu tư cơ sở vật chất theo hướng hiện đại, đồng bộ và bền vững. Bên cạnh đó là tiền chi trả thành viên và người lao động. Tuy nhiên hiện nay, nguồn vốn của các HTX môi trường ít, chủ yếu dựa vào phí thu dịch vụ nên xảy ra tình trạng làm không đủ chi, hoạt động chỉ mang tính duy trì.
Hiệu quả và khó khăn
Tại thị trấn Minh Tân (huyện Kinh Môn, Hải Dương) việc thu gom rác thải tập trung được xã giao cho HTX Dịch vụ vệ sinh môi trường (VSMT) thị trấn Minh Tân đứng ra thu gom từ năm 2010. Hoạt động của HTX đã đóng góp không nhỏ vào việc giữ gìn VSMT khu phố, bảo đảm môi trường sống, sinh hoạt cho người dân.
Xã Thanh Hải (huyện Thanh Hà) là một trong những địa phương có nề nếp trong việc thu gom rác thải. Môi trường nông thôn ở đây đã từng bước được cải thiện. Để có được môi trường xanh - sạch - đẹp như vậy là nhờ hoạt động thu gom rác của HTX Dịch vụ nông nghiệp xã Thanh Hải.
Những năm trước đây, môi trường của xã là vấn đề rất bức xúc, rác thải sinh hoạt, chất thải rắn từ làng nghề ngổn ngang khắp nơi, vừa ô nhiễm vừa mất mỹ quan. Đảng ủy, UBND xã đã giao cho HTX vận động nhân dân trong xã để thực hiện thu gom rác và đã được người dân đồng tình hưởng ứng.
Mỗi ngày, HTX vận chuyển 10 - 13 xe ô tô rác, tương đương với 20 - 26 m3 rác, ở các điểm tập kết của thôn ra bãi tập trung của xã. Đến nay, việc thu gom rác đã trở thành nề nếp, bảo đảm tiêu chí về môi trường trong Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Tuy nhiên theo ông Hà Minh Đức - Giám đốc HTX, các dịch vụ nông nghiệp của HTX hoạt động tương đối hiệu quả nhưng riêng dịch vụ VSMT còn gặp khó khăn vì đây là hoạt động mới so với HTX. Tuy đã quan tâm đến đầu tư nhưng do nguồn vốn hạn hẹp nên các phương tiện vận chuyển của HTX từ xe đẩy, đến xe ô tô hầu như là mua lại nên thường xuyên phải sửa chữa, bảo dưỡng làm ảnh hưởng đến quá trình hoạt động.
Nếu HTX không chủ động xây dựng phương án kinh doanh cụ thể và kết nối các lĩnh vực khác thì không thể duy trì được dịch vụ môi trường. Vì thực tế việc thu phí VSMT (4.000 đồng/nhân khẩu) chỉ đủ trả lương cho lao động trực tiếp. Còn chi phí khấu hao tài sản, sửa chữa xe, trang bị bảo hộ và dụng cụ lao động, HTX phải tự lấy từ hoạt động khác để bù vào.
![]() |
Toàn tỉnh Hải Dương hiện có 6 HTX chuyên về VSMT |
Cần đòn bẩy
Ở thị trấn Gia Lộc (huyện Gia Lộc), việc thu gom rác thải đã diễn ra thường xuyên nhờ vai trò của HTX Dịch vụ vận chuyển và thu gom rác thải thị trấn Gia Lộc. Do hoạt động dịch vụ tại địa phương nhiều nên trung bình mỗi tháng, HTX thu gom 250 - 350 tấn rác thải.
Ông Nguyễn Danh Phương - Giám đốc HTX, chia sẻ: “Điều quan trọng nhất là HTX giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân chứ thực chất, lương của thành viên HTX chỉ là 1,5 triệu đồng/người”.
Hiện nay, toàn tỉnh Hải Dương có 6 HTX chuyên về VSMT và hơn 30 HTX có dịch vụ VSMT. Nếu khu vực đô thị, thị trấn, việc thu gom rác được cơ giới hóa thì khu vực ngoại thành, nông thôn vẫn chủ yếu là hoạt động thủ công.
Một thực tế là các HTX khi mở rộng thêm hoạt động VSMT đều phần nào giải quyết được vấn đề rác thải nhưng hầu hết các HTX này còn gặp không ít khó khăn về nguồn vốn, kỹ năng chuyên môn, quy mô hoạt động còn nhỏ trong khi công nghệ xử lý rác thải còn lạc hậu.
Để các HTX hoạt động hiệu quả rất cần sự quan tâm của chính quyền địa phương trong công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường trong nhân dân, huy động sự tham gia của cộng đồng trong đóng góp kinh phí để các HTX duy trì và phát triển hoạt động.
Huyền Trang