Cây hồi tại Văn Quan một năm cho hai vụ thu hoạch. Hồi mùa Thu được thu hoạch vào thời điểm tháng 8 đến tháng 10, hồi tứ quý thu hái từ tháng 1 đến tháng 3 năm sau. Hiện tại, giá hồi tươi đã tăng từ 40.000 đồng/kg lên 50.000 đồng/kg, giá hoa hồi khô đang tăng nhẹ lên mức 140.000 đồng/kg.
Cây chủ lực với giá trị kinh tế cao
Năng suất bình quân của hồi Văn Quan đạt từ 2 – 2,5 tấn hồi tươi/ha, sản lượng lên tới 18.000 – 20.000 tấn/năm. Nhờ trồng hồi và đẩy mạnh chế biến, nhiều gia đình trên địa bàn huyện đã có kinh tế khá giả.
Nhận thấy tiềm năng từ loại cây này, người dân đã trồng và bán cho HTX Sản xuất dịch vụ nông lâm sản Bản Quyền (huyện Tràng Định) để sản xuất trà hoa hồi. Ông Triệu Văn Ròn, xã Tràng Phái, huyện Văn Quan, cho biết gia đình ông có khoảng 2 ha hồi, khi được HTX thu mua, bao tiêu sản phẩm với giá ổn định nên vấn đề đầu ra không còn khó khăn. “2ha cho thu 2 tấn hoa hồi với giá từ 40.000-45.000 nghìn đồng/kg, giúp đem lại thu nhập khoảng 90 triệu đồng”, ông Ròn chia sẻ.
 |
|
Người dân xã Điểm He, huyện Văn Quan sơ chế, phơi hoa hồi. |
Hay mô hình trồng hồi hữu cơ tại xã Bình Phúc, huyện Văn Quan của HTX dịch vụ hồi hữu cơ Văn Quan. Đây là một hoạt động thiết thực giúp người dân nâng cao thu nhập. Bởi trồng hồi hữu cơ đồng nghĩa với việc không được bón phân hóa học và phun thuốc trừ cỏ. Đặc biệt khi thu hái, người dân phải được bảo quản trong bao tải sạch, hái từ trên cây xuống, chứ không nhặt ở dưới gốc.
Ông Vi Văn Hải, xã Bình Phúc, cho biết được HTX tạo điều kiện cho tham gia lớp huấn canh tác cây hồi theo hướng hữu cơ, năng suất cây trồng được nâng lên, tán cây mọc rộng hơn, mỗi năm được thu hoạch 2 vụ hồi, những cây trồng được khoảng 20 năm, sản lượng khoảng 4 đến 5 tấn/ha, góp phần nâng cao thu nhập cho gia đình và bà con ở địa phương.
Theo đại diện HTX Văn Quan, hàm lượng tinh dầu hồi trồng theo hướng hữu cơ cao và không chứa độc tố. Yếu tố này tạo lợi thế cạnh tranh lớn cho hồi Văn Quan nói chung. Đặc biệt, giá hoa hồi phơi khô dao động từ 130.000 - 150.000 đồng/kg. Với sản lượng lớn, cây hồi mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân. Một hộ gia đình có thể thu hoạch hàng chục tấn hồi tươi mỗi năm, đạt doanh thu hàng trăm triệu đồng.
Ngoài những mô hình trên, huyện Văn Quan còn có khoảng 20 cơ sở chế biến và xuất khẩu hoa hồi của các doanh nghiệp, hộ gia đình và HTX khác. Bên cạnh hồi đang được phơi khô truyền thống, một số gia đình, HTX đã đầu tư lò sấy, tăng công suất lên gấp 10 lần so với phơi thủ công. Điều này giúp mở rộng đầu ra cho sản phẩm.
Thống kê cho thấy, toàn huyện Văn Quan có trên 31.231ha diện tích rừng, trong đó diện tích rừng hồi có trên 15.000ha, năng suất bình quân đạt từ 2- 2,5 tấn/ha, sản lượng đạt từ 20- 30 nghìn tấn hồi tươi, thu nhập ước đạt từ hồi hằng năm của toàn tỉnh khoảng 700 tỷ đồng, đem lại hiệu quả kinh tế cao và có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo. Hồi hiện là một trong những cây trồng chủ lực giúp tỷ lệ hộ nghèo của huyện từ 26,17% năm 2018 xuống còn 8% năm 2024.
Đầu ra rộng lớn
Hiện nay, ngoài bán hoa hồi thô, huyện Văn Quan còn có tinh dầu hồi. Đây là hai sản phẩm chủ lực của địa phương. Trước đây hồi khô và tinh dầu hồi chủ yếu được xuất bán sang Trung Quốc, một phần nhỏ được tiêu thụ trong nước, do thời điểm đó chưa có yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, mặt khác giá cả không ổn định, làm ảnh hưởng tới tâm lý của các hộ trồng cũng như người kinh doanh hồi.
Nhưng hiện nay, hoa hồi và tinh dầu hồi là gia vị và nguyên liệu quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp thực phẩm, dược phẩm và hóa mỹ phẩm và được người dân, HTX đầu tư cho sản xuất nên được tiêu thụ khá thuận lợi ở trong nước.
 |
|
Cây hồi ở huyện Văn Quan đã được đầu tư chăm sóc để nâng cao chất lượng. |
Ngoài ra, hoa hồi Lạng Sơn đã được công nhận chỉ dẫn địa lý tại Liên minh châu Âu (EU), mở ra cơ hội lớn để xuất khẩu sang thị trường tiềm năng này. Các thị trường xuất khẩu chính khác bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, UAE và các nước châu Á, Trung Đông. Việt Nam hiện là một trong hai quốc gia xuất khẩu hoa hồi lớn nhất thế giới.
Thay vì chỉ xuất khẩu nguyên liệu thô, việc người dân, HTX, doanh nghiệp trên địa bàn huyện đầu tư vào chế biến sâu các sản phẩm từ hồi như tinh dầu, oleoresin, các sản phẩm gia vị chế biến sẵn đang giúp gia tăng giá trị kinh tế.
Ngoài ra, các HTX và nhiều hộ đang kết hợp trồng, chế biến hoa hồi kết hợp với phát triển du lịch sinh thái. Bởi rừng hồi Văn Quan với vẻ đẹp đặc trưng, đặc biệt vào mùa hoa và mùa quả, từ đó tạo tiềm năng lớn để phát triển du lịch sinh thái, thu hút du khách đến tham quan và trải nghiệm. Trong khi việc người dân, HTX đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và quản lý chất lượng như áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng, chăm sóc, thu hoạch và chế biến hồi theo hướng hữu cơ, đạt các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP còn giúp nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.
Nâng chất, mở rộng thị trường tiêu thụ
Dù có thị trường xuất khẩu khá rộng nhưng có một điều là tinh dầu hồi huyện Văn Quan dù đạt tiêu chuẩn 4 sao và đã xuất bán sang các nước Châu Âu nhưng sản lượng rất thấp, khoảng 10% tổng sản lượng xuất khẩu hồi của toàn tỉnh.
Để xuất khẩu sang thị trường EU, hoa hồi phải đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng cũng như các rào cản về kỹ thuật trong thương mại. Do đó, nhằm tiếp tục nâng cao giá trị kinh tế, rộng đầu ra, huyện sẽ tập trung quản lý chặt chẽ việc truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.
Tại HTX dịch vụ hồi hữu cơ Văn Quan, để rộng đầu ra, HTX ưu tiên chọn giống từ những cây quả to và cánh đều để trồng, còn những cây có quả nhỏ sai ít thì sẽ loại bỏ. HTX cũng hỗ trợ người dân mở rộng diện tích một cách phù hợp để áp dụng theo phương pháp hữu, từ đó nâng cao chất lượng, tăng thu nhập cho người dân.
Bên cạnh đó, huyện Văn Quan còn kết hợp với tỉnh Lạng Sơn, Liên minh HTX tỉnh để có những chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển hợp tác, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, trong đó có cây hồi. Các chính sách này bao gồm hỗ trợ về giống, kỹ thuật, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại và chế biến. Đồng thời kêu gọi, tạo điều kiện thu hút doanh nghiệp vào liên kết với HTX để đầu tư chế biến sâu.
Hy vọng rằng, việc khai thác và phát huy tối đa tiềm năng của cây hồi, kết hợp với các chính sách hỗ trợ phù hợp sẽ mang lại lợi ích kinh tế ngày càng lớn hơn cho người dân nơi đây.
Tùng Lâm