Bộ Công Thương vừa báo cáo Thủ tướng về việc xây dựng phương án điều hành xuất khẩu gạo cho tháng 5/2020 và thời gian sau đó.
 |
|
Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng xem xét bỏ hạn ngạch xuất khẩu gạo từ 1/5/2020 (Ảnh: Internet) |
Đáng chú ý, tại báo cáo này, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét kể từ ngày 1/5 dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo và cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, thực hiện theo quy định tại nghị định 107 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.
Lý giải đề xuất trên, Bộ Công Thương cho biết, đến cuối tháng 4/2020, các yếu tố quan trọng nhất dẫn đến quyết định giãn tiến độ xuất khẩu gạo vào cuối tháng 3 đã có sự thay đổi đáng kể, theo hướng tốt lên.
Cụ thể, công tác phòng chống dịch Covid-19 của Việt Nam đã đạt được kết quả tích cực.
Về nguồn cung thóc gạo, vụ Đông Xuân tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã ổn định và đang thu hoạch thuận lợi; vụ Đông Xuân tại khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên về cơ bản đã thu hoạch xong và được mùa. Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, vụ Đông Xuân năm 2020 vùng Đồng bằng Sông Cửu Long tính đến nay đã chính thức đạt được sản lượng thóc gạo như dự báo. Lượng gạo hàng hóa có thể xuất khẩu là khoảng 3,2 triệu tấn (tính cả lượng gạo "gối đầu" từ năm trước chuyển qua). Vụ Hè Thu sản lượng ước đạt 11,0 triệu tấn thóc, trong đó vùng Đồng bằng Sông Cửu Long ước đạt 8,7 triệu tấn (đến nay đã xuống giống được 0,75 triệu ha). Dự kiến lượng gạo hàng hóa của vụ Hè Thu có thể xuất khẩu là khoảng 2,3 - 2,4 triệu tấn.
Với tính toán trên, với tổng lượng gạo có thể xuất khẩu khoảng 3,2 triệu tấn, sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu trong thời gian từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ Hè Thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn (chưa tính lượng gạo hàng hóa được bổ sung từ thu hoạch sớm tại 1 số vùng trong nửa cuối tháng 5, dự kiến khoảng 100 nghìn ha).
Qua theo dõi, Bộ Công Thương cho biết trong vòng 5 năm trở lại đây, với năng lực thông quan của các cảng/cửa khẩu quốc tế hiện nay, ta chưa khi nào xuất khẩu được 700 nghìn tấn gạo/tháng. Như vậy, kể cả trong trường hợp tháng 5 xuất khẩu được 700 nghìn tấn, ta vẫn còn tồn ít nhất là 600 nghìn tấn trong nửa đầu tháng 6, trước khi được bổ sung nguồn cung từ vụ Hè Thu thu hoạch rộ.
"Đây là điểm khác biệt cơ bản về cung - cầu gạo so với thời điểm cuối tháng 3 năm 2020. Có thể khẳng định ta đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp nhất", Bộ này cho biết.
Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng cho biết bối cảnh ngoài nước cũng có thay đổi: Sau khi dỡ lệnh phong tỏa, dự kiến Ấn Độ sẽ cung ứng ra thị trường thế giới một lượng gạo tương đối lớn, khả năng giá gạo thế giới sẽ giảm so với hiện nay.
Bên cạnh đó, một số nước đã chủ động tự túc nguồn cung lương thực hoặc bổ sung dự trữ lương thực từ nhiều nguồn khác trong 01 tháng qua nên khả năng hút hàng từ Việt Nam không còn đáng báo động như thời điểm cuối tháng 3/2020.
Đặc biệt, việc xuất khẩu gạo cần cân nhắc thêm về yếu tố đối ngoại, theo dự báo của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dưới sự tác động mạnh mẽ của dịch bệnh Covid-19 trên phạm vi toàn cầu, có thể xảy ra tình trạng thiếu lương thực cục bộ tại một số khu vực khi chuỗi cung ứng thực phẩm bị gián đoạn và các quốc gia cần nỗ lực hơn nữa để hợp tác xử lý vấn đề này.
Đề xuất đưa hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường song Bộ Công Thương cho rằng cần có một số biện pháp hỗ trợ như chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế. Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ để phòng ngừa xử lý hành vi buôn lậu gạo qua biên giới.
Các thương nhân phải nghiêm túc tuân thủ quy định về việc thường xuyên dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% số lượng gạo mà thương nhân đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó.
Lê Thúy