Bộ Tài chính cho biết, trong giai đoạn 2023-2025, theo kế hoạch sẽ thực hiện cổ phần hóa 30 doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), dự kiến thu về 36.823 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong các năm 2023, 2024 và quý I/2025 chưa thực hiện cổ phần hóa được doanh nghiệp nào. Như vậy, dự kiến theo kế hoạch 9 tháng còn lại năm 2025 phải triển khai cổ phần hóa 30 doanh nghiệp.
Về tình hình thoái vốn, trong tháng 3/2025 và quý I/2025 cũng không có doanh nghiệp thực hiện thoái vốn.
Thực tế cho thấy, thời gian qua, hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật phục vụ quá trình cơ cấu lại DNNN đã được ban hành đầy đủ và đang tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện, đảm bảo chặt chẽ hơn, công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của Nhà nước. Qua đó, tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN và doanh nghiệp có vốn nhà nước.
 |
|
Từ năm 2023 đến nay chưa cổ phần hóa được doanh nghiệp Nhà nước nào |
Tuy nhiên, đến nay, công tác này gần như vẫn giậm chân tại chỗ. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này như hạn chế ở khâu lập kế hoạch cho đến khâu tổ chức triển khai thực hiện, giám sát kiểm tra; nhận thức và tổ chức thực hiện của một số cơ quan đại diện chủ sở hữu và người đứng đầu doanh nghiệp chưa cao, chưa quyết liệt. Điều quan trọng, đó là tâm lý “sợ trách nhiệm”, của một số người đứng đầu tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước khi thực hiện. Chính rào cản tâm lý này là một trong những nguyên nhân chính làm chậm tiến độ cổ phần hóa thời gian qua.
Ngoài ra, việc thanh tra, kiểm tra thời gian qua chưa có chế tài xử lý trong việc xem xét, xử lý trách nhiệm người đứng đầu DNNN, cơ quan đại diện chủ sở hữu, cơ quan quản lý Nhà nước trong việc chậm thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp...
Chính vì vậy, nhiều lần Bộ Tài chính đã nhấn mạnh và đề nghị cần kiên quyết làm rõ và xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan, nhất là người đứng đầu trong sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN. Có như vậy, mới tránh được tư duy cho rằng quyết tâm đi đầu thực hiện cổ phần hóa nhanh cũng vậy, chậm trễ, trì trệ thực hiện cũng chẳng sao.
Thực tế tình trạng chậm cổ phần hóa DNNN đã diễn ra nhiều năm nay. Trước đó, năm 2022, cả nước chỉ cổ phần hóa được 1 DNNN. Các chuyên gia cho rằng ngoài tâm lý sợ sai của cán bộ thực hiện, quy định liên quan cổ phần hóa chưa được “luật hóa” cũng khiến cán bộ khó thực hiện.
Cụ thể, quy định về cổ phần hóa đa số nằm tại thông tư, nghị định. Do đó, cơ quan chức năng cần bổ sung quy định để luật hóa vấn đề này, nhằm góp phần tạo hành lang pháp lý cho đơn vị thực hiện.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, cổ phần hoá DNNN vẫn chưa hấp dẫn nhà đầu tư. Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, nhà đầu tư phản ánh rất ngần ngại khi mua phần vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp. Bởi việc mua vốn nhà nước tiềm ẩn rủi ro pháp lý quá lớn. Theo VCCI, nhiều trường hợp, nhà đầu tư bỏ tiền mua lại phần vốn qua đấu giá công khai, thế nhưng khi phát hiện sai sót nội bộ từ phía bên bán, có nhiều ý kiến đề nghị huỷ giao dịch, trả lại tài sản. Điều này khiến nhà đầu tư không muốn tham gia dù có khả năng quản trị doanh nghiệp tốt hơn và mang lại hiệu quả kinh tế.
Từ thực tế này, VCCI kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu bổ sung quy định bảo vệ quyền tài sản của bên mua khi tham gia mua vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp. Đồng thời, VCCI đề xuất Bộ Tài chính bổ sung quy định về nghĩa vụ công bố thông tin của DNNN.
Nếu được thông qua, quy định này sẽ góp phần giúp đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa tại DNNN; tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài tham gia mua vốn nhà nước tại doanh nghiệp cổ phần hóa.
|
Thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu, xây dựng kịch bản sản xuất, kinh doanh của các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước, Bộ Tài chính đã tiếp nhận 18 Tập đoàn, Tổng công ty từ ngày 01/3/2025 để thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với DNNN và phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp do Bộ Tài chính làm cơ quan đại diện chủ sở hữu. Bộ Tài chính (với vai trò cơ quan đại diện chủ sở hữu đã có các văn bản đề nghị 23 Tập đoàn, Tổng công ty, doanh nghiệp thuộc Bộ Tài chính báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất, kinh doanh năm 2024 và xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh năm 2025, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng không thấp hơn năm 2024 và tăng từ 8% trở lên so với năm 2024. Trong đó, tối thiểu chỉ tiêu sản lượng doanh thu kế hoạch năm 2025 của Công ty mẹ và hợp nhất đạt mức tăng trưởng không thấp hơn 8% (là các chỉ tiêu đóng góp chính vào tính toán GDP). |
Thanh Hoa