Ngày 5/6, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH có phiên trả lời chất vất của Đại biểu Quốc hội về thực trạng đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm theo hợp đồng.

"Đem con bỏ chợ"

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Tp.Đà Nẵng), cho biết nhiều DN XKLĐ thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm với NLĐ, cung cấp thông tin sai, "đem con bỏ chợ", khiến NLĐ lâm vào hoàn cảnh bơ vơ, quay về nước thì mang công mắc nợ, đã nghèo lại nghèo thêm.

Trả lời chất vấn, ông Đào Ngọc Dung - Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, cho biết đến nay, chúng ta có khoảng 500.000 lao động ở nước ngoài. Một năm giải quyết hơn 100.000 lao động và bình quân thu về xấp xỉ 3 tỷ USD. Tỉnh cao nhất hiện nay là Nghệ An, với 250 triệu USD/năm.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thừa nhận một số thị trường có tiềm năng và thu nhập cao nhưng tỷ lệ bỏ trốn, kết thúc hợp đồng không về nước rất cao. Đặc biệt là thị trường Hàn Quốc, năm cao nhất là 55%, trong khi đó bình quân các nước là 15%. Vì lý do này, Hàn Quốc 4 năm đã không ký lại bản ghi nhớ với chúng ta.

Một nguyên nhân quan trọng, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, là số ở lại lao động bất hợp pháp, vì các chủ DN của bạn cũng có nhu cầu, những người ở lại thường là tay nghề cao, thu nhập cao lại trốn được thuế... và cơ hội quay trở lại là khó.

"Gần đây, sau ba năm kiên trì, đặc biệt năm 2017 với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, chúng tôi cũng làm việc với phía bạn và họ cũng quyết liệt xử lý các DN vi phạm, nên chúng ta đã rút xuống còn 33%", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết.

Không hài lòng với câu trả lời này, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy tiếp tục chất vấn: "Câu hỏi của tôi có hai ý mà Bộ trưởng mới chỉ trả lời được một ý. Còn ý vi phạm của các DN XKLĐ khiến cho NLĐ lâm vào hoàn cảnh bơ vơ thêm nợ nần thì Bộ trưởng chưa trả lời và Bộ trưởng cũng chưa nói đến trách nhiệm của Bộ trưởng trong hai ý đó như thế nào. Bởi vì, theo báo cáo, qua hai năm 2016 - 2017, bộ đã kiểm tra, thanh tra 60 DN hoạt động trong lĩnh vực đưa người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài thì có đến 42 DN vi phạm".

Đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa - Vũng Tàu) có câu hỏi tương tự như đại biểu Thúy là trong thời gian qua, nhiều văn phòng, công ty XKLĐ trái phép, công ty "cò" thành lập tràn lan, đăng tải thông tin tuyển dụng XKLĐ trên internet, lừa gạt, lấy tiền NLĐ, bỏ trốn, làm không ít NLĐ lao đao, khốn đốn và rơi vào cảnh nợ nần, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng núi, người dân tộc thiểu số.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH khẳng định tình trạng trốn tránh trách nhiệm là có đối với LĐXK

Thu giấy phép DN vi phạm

Trước chất vấn của các đại biểu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thừa nhận: "Thực trạng hai đại biểu nêu chúng tôi khẳng định có thật. Tình trạng "cò mồi", môi giới, lạm thu phí, trốn tránh trách nhiệm khi xảy ra là có. Vì vậy, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có hai văn bản chỉ đạo vấn đề này".

Đặc biệt, cách đây nửa tháng, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị 18 giao trách nhiệm cho từng bộ, ngành, trong đó có hai việc. Một là chấn chỉnh những việc sai phạm trong nước. Hai là giải quyết những bất cập hiện nay đang tồn tại của NLĐ Việt Nam ở nước ngoài.

"Chúng tôi cùng với các bộ đang xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai Chỉ thị 18 của Thủ tướng Chính phủ. Riêng về xử lý cũng như ngăn chặn tình trạng này, thời gian vừa qua, báo cáo với đại biểu, bộ cùng với Thường trực Chính phủ đã tổ chức cuộc gặp mặt, đối thoại với 282 DN, đối thoại tất cả những gì khó khăn, vướng mắc, tháo gỡ nhưng đồng thời cũng yêu cầu chấn chỉnh. Tiếp đó, yêu cầu các DN khi tổ chức, tìm nguồn hàng ở các địa phương phải thông báo công khai với các địa phương về nhu cầu, mức thu, lệ phí thu và địa bàn cũng như công việc mà NLĐ khi tiếp cận thị trường", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Đặc biệt, lãnh đạo ngành lao động cho biết bộ đã công khai mức phí của từng địa bàn, môi giới, lệ phí phía nước ngoài thu và NLĐ phải đóng góp bao nhiêu.

Thời gian vừa qua, Bộ LĐ-TB&XH cho biết, đã xử phạt nhiều trường hợp. Riêng về thanh tra, bộ thanh tra 51 DN, phát hiện 338 sai phạm và ban hành 24 quyết định xử phạt hành chính trong năm 2017 là 3,227 tỷ đồng.

Đồng thời, bộ đã thu hồi giấy phép hoạt động của 5 DN, đình chỉ tạm thời 25 DN. Có những DN có cả bề dày hoạt động về XKLĐ 25 năm, nhưng cũng bị đình chỉ và thu hồi giấy phép.

"Một số sai phạm khác tiếp tục được xử lý. Thời gian tới, những công việc này tiếp tục được chấn chỉnh, đặc biệt là phối hợp chặt chẽ các địa phương giám sát kỹ các DN trong quá trình thu phí, công khai, minh bạch, phối hợp với phía bạn. Cần thiết có thể tạm dừng hoặc thu hồi giấy phép đối với những DN vi phạm pháp luật, không chăm lo cho NLĐ ở nước ngoài", Bộ trưởng nói.

Thy Lê