Dự án đường ống Trans Mountain đã khuấy động một cuộc chiến công khai bất thường giữa các bang lân cận của Canada.
Lợi ích quốc gia đặt lên cao nhất
Bộ trưởng Tài chính Canada - ông Bill Morneau, cho biết việc mua Trans Mountain là cách duy nhất để đảm bảo kế hoạch mở rộng đường ống dẫn dầu có thể tiến hành. Dự kiến, tuyến đường ống Trans Moutain kéo dài từ bang Alberta đến cảng ở Vancouver thuộc British Columbia, sẽ giúp dầu thô Canada dễ dàng tiếp cận tới thị trường nước ngoài có giá cao hơn. Vì thế, lợi ích của nó không chỉ ở cấp tiểu bang mà còn ở tầm quốc gia.
Trước đó, Kinder Morgan Canada đã ra hạn chót cho chính quyền liên bang là ngày 31/5 để đưa ra cam kết cụ thể về việc thực hiện kế hoạch tăng gấp đôi công suất của đường ống hiện tại.
Công ty có trụ sở tại Mỹ không thể triển khai dự án trong bối cảnh chính quyền bang British Columbia ra sức ngăn chặn việc xây dựng. Bên cạnh đó là sự kịch liệt phản đối từ các nhà hoạt động môi trường và các nhóm thổ dân, với lý do việc mở rộng đường ống có thể gây nguy cơ tràn và rò rỉ dầu dọc theo bờ biển Thái Bình Dương, gây ảnh hưởng tiêu cực tới ngành du lịch và nguồn lợi thủy hải sản.
Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài sẽ gây rủi ro mất việc và ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của chính phủ. Vì thế, không còn cách nào khác, chính phủ phải đứng ra "dẹp loạn". Việc mua đường ống sẽ cho chính phủ quyền tài phán để vượt qua sự phản đối của bang British Columbia, tuy nhiên cách thức chi tiết vẫn chưa rõ ràng.
Về lý thuyết, chính phủ liên bang có thể sử dụng các điều khoản trong hiến pháp Canada để can thiệp và "vô hiệu hóa" bất kỳ luật bang nào mà British Columbia áp dụng, nhằm ngăn chặn việc xây dựng các đường ống.
Hay cách làm khác là Ottawa triển khai cảnh sát và quân đội để duy trì một hàng rào ngăn giữa những người biểu tình và công nhân xây dựng. Nhưng rõ ràng đây là biện pháp bất đắc dĩ.
Hành động lần này đánh dấu lần đầu tiên chính phủ mua toàn bộ đường ống, dù Ottawa sở hữu cổ phần trong không ít dự án năng lượng đang gặp khó khăn.
Theo Bloomberg, chính phủ không có ý định sở hữu dự án lâu dài, mà đơn thuần dùng cách này để nhanh chóng xóa bỏ những rào cản pháp lý và thách thức, giúp kế hoạch sớm được triển khai.
Trong suốt một năm qua, ngành dầu mỏ của Canada đã bị đình trệ khi các công ty năng lượng nước ngoài rút lui do lo ngại về những khoản phí môi trường phải trả, chi phí sản xuất cao và cơ chế quản lý tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thương vụ lần này vì thế được kỳ vọng mang lại lợi ích cho cả hai phía.
![]() |
Dự án đường ống Trans Mountain có giá 4,5 tỷ CAD |
Mất tình hữu nghị
Dự án Trans Mountain đã khuấy động một cuộc chiến công khai bất thường giữa các bang lân cận nhau. Alberta đe dọa sẽ dừng việc vận chuyển dầu thô và nhiên liệu tới British Columbia, nơi người tiêu dùng vốn đã phải trả giá xăng cao, cũng như tạm thời dừng nhập khẩu các loại rượu vang từ bang này.
Trong khi đó, Thủ hiến bang British Columbia - ông John Horgan, khẳng định bang này sẽ sử dụng một vụ kiện để thiết lập quyền hạn chế tăng lượng dầu thô vận chuyển qua các vùng biển của bang này. Nếu bị mắc kẹt trong vụ kiện tại tòa án, dự án này sẽ khó có thể triển khai sớm.
Nếu kế hoạch được thực hiện, Thủ hiến bang Alberta - bà Rachel Notley, cam kết bang này sẽ đóng góp tới 2 tỷ CAD (1,53 tỷ USD) ngay khi dự án hoàn tất. Khoản đóng góp sau đó sẽ chuyển đổi thành vốn chủ sở hữu trong đường ống.
Ở cấp độ bang là thế, còn ở cấp trung ương, các đảng phái chính trị cũng đã chỉ trích quyết định mua lại đường ống của chính phủ vì cho rằng nó gây ra một gánh nặng tài chính khổng lồ, không cần thiết đối với người nộp thuế Canada.
Đấy là chưa kể, chính phủ sẽ phải cung cấp bảo lãnh vay liên bang để bảo đảm việc mở rộng đường ống được tiếp tục trong năm 2018.
Điều này có thể làm tổn hại không nhỏ đến uy tín của Thủ tướng Trudeau tại chiến trường quan trọng tại British Columbia trong cuộc bầu cử liên bang năm 2019.
Hải Châu